2024-03-29T15:58:33Z
https://jcep.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4521
مطالعات اوراسیای مرکزی
Cent Eurasia Stud
2008-0867
2008-0867
1392
6
12
بحران آب در آسیای مرکزی: با تأکید بر مناقشه کشورهای منطقه بر سر مسئله آب
بهرام
امیراحمدیان
مهدی
ناصری
پس از فروپاشی اتحاد شوروی و استقلال جمهوریها، روابط اقتصادی پیشین بین جمهوریهای آسیای مرکزی برهم خورده و روابط بازار حاکم شده است. در برخی موارد تنش بین ازبکستان با قرقیزستان و تاجیکستان برای استفاده ابزاری از جریان آبهای فرامرزی بهسوی ازبکستان و قزاقستان سبب اعلام موضع تند کشورهای پاییندست آبهای فرامرزی و حتی تهدید به استفاده از ابزارهای نظامی درصورت اعمال محدودیت شده است. آب و رودخانههای فرامرزی میتواند هم سرچشمه تنشها و کشاکشها و هم منشاء حسن همجواری و همکاری در سراسر جهان شود. معمولاً کشورهای واقع در بخش علیای رود میتوانند بر سرنوشت و روند توسعه اقتصادی- اجتماعی کشورهای سفلای رود تأثیر گذار باشند. آنها میتوانند با تغییر مسیر رود یا تهدید به انجام آن، کشورهای در مسیر را بهسمت و سوی سیاستهای مورد نظر خود جهت دهند. از راههای حل مسئله آب در آسیای مرکزی میتوان به مدیریت آب، اجرای دقیق برنامه تنظیم خانواده و تشویق به کاهش جمعیت، اعمال مدیریت یکپارچه آب( بهشکلی که همه طرفها که سهم و نفع میبرند، در آن دخالت داشته باشند) و مهمتر از همه همکاری و هماهنگی بین کشورهای حوزه آسیای مرکزی اشاره کرد.
آسیای مرکزی
ازبکستان
بحران آب
دریای آرال
آمودریا
سیردریا
2013
08
23
1
20
https://jcep.ut.ac.ir/article_35146_b09eea4a463a5fe7f4ea25d3d9685487.pdf
مطالعات اوراسیای مرکزی
Cent Eurasia Stud
2008-0867
2008-0867
1392
6
12
روابط ایران و روسیه، همگرایی یا واگرایی؟
علی اکبر
جعفری
وحید
ذوالفقاری
روسیه و ایران یکی از تباری اروپایی و نژادی اسلاو و دیگری از تباری آسیایی و نژادی غیراسلاو هستند. متناسب با نوع برداشت از ظرفیتها و تواناییهای خود، به ایفای نقش در نظمسازیهای منطقهای و بینالمللی میپردازند. تغییرهای ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک و تفاوت رویکردهای اعلامی و اعمالی، تغییرهای تاریخسازی را در عرصههای تقابل یا تعامل میان دو کشور ایجاد کرده، بهگونهای که چگونگی و چرایی ناپایداری این رابطه را، در مقام پرسش این پژوهش نشانده است. در بیان چگونگی شکنندگی رابطه بین ایران و روسیه، باید به تفاوت سطح و تقابل ادراک دو کشور اشاره کرد؛ بدین معنا که نگاه روسیه به ایران، تاکتیکی و ابزاری و در سطح مسایل منطقهای و دوجانبه است، درحالی که نگاه ایران به روسیه، آرمانی و مبتنی بر عقلانیت ایدئولوژیک و در سطح مسایل کلان است. اما در پاسخ به چرایی موضوع، باید به برتری نگاه ژئوپلیتیک بر ژئواکونومیک اشاره کرد. بدین ترتیب که، ماهیت سیاسی روابط ایران و روسیه، بر ماهیت اقتصادی آن سایه افکنده است.
همگرایی
نظام بینالمللی و منطقهای
واگرایی
ایران
روسیه
2013
08
23
21
40
https://jcep.ut.ac.ir/article_35147_b1f5c342f68d7a65e25e15ff09f6648d.pdf
مطالعات اوراسیای مرکزی
Cent Eurasia Stud
2008-0867
2008-0867
1392
6
12
بحران آب و نتایج زیست محیطی آن در آسیای مرکزی
محمد
درخور
عبدالرضا
فرجی راد
علی
میرهاشمی
موضوع آب و تأثیر آن در حیات بشر نیاز به استدلال و تجزیه و تحلیل ندارد؛ اما رشد جمعیت و بالا رفتن سطح زندگی و رشد شهر نشینی همراه با گسترش ابعاد صنعتی و تکنولوژیکی زندگی در جهان سبب شده تا استفاده بهینه از آب و حوزههای آبی موجود در جهان با تأمل و برنامه ریزی بهتری حرکت کند. بهدنبال چنین شرایطی، مسائل زیست محیطی تا حدودی مد نظر قرار گرفته و با کاهش رقابتهای بیهوده سیاسی، کشورها درپی تعیین رژیم عادلانهای برای بهره برداری همه کشورها و ملتها از پهنههای آبی موجود و بهبود اقتصاد ملی بودهاند. از اینرو بحران آب در حوزه دریاچه آرال بهدلیل وجود پنج کشور حاشیه این دریاچه بهعنوان یک پدیده، مورد بررسی این نوشتار است که با نبود یک مدیریت کارآمد، درحال نابودی و ایجاد یک بحران زیستمحیطی در منطقه است. این مهم نیازمند به تبیین همهجانبه مدیریت منطقهای و دست یابی به یک راهحل مورد رضایت دو طرف را نشان میدهد.
آب
بحران
محیطزیست
آسیای مرکزی
تاجیکستان
ازبکستان
2013
08
23
41
54
https://jcep.ut.ac.ir/article_35148_4e1489eba41571afe26af17e319a9cac.pdf
مطالعات اوراسیای مرکزی
Cent Eurasia Stud
2008-0867
2008-0867
1392
6
12
دیپلماسی در میانه دو جنگ: سفارت ژنرال یرملوف به ایران و دستاوردهای آن
گودرز
رشتیانی
سفارت ژنرال یرملوف در ایران (1817) در پاسخ به مأموریت ابوالحسن خان ایلچی و حل اختلافهای دو کشور پس از عهدنامه گلستان(1813) صورت گرفت. در این نوشتار ضمن توصیف و شرح رخدادهای این ماموریت به بررسی زمینهها، هدفها و دستاوردهای حاصل از آن پرداخته میشود.مجموعه عوامل زیادی مانند انتظارها و برداشتهای متفاوت نمایندگان دو کشور از این سفارت، موافقت نکردن دربار ایران با پیشنهادهای یرملوف، برخورد نامناسب او با شاه و درباریان و نارضایتی ایرانیها از رفتار او، بهرهبرداری نکردن مناسب اولیای امور ایران از فرصت پیش آمده برای تعیین خطوط مرزی، پیوند خوردن روابط دو کشور به ولایتعهدی عباس میرزا و رضایت نداشتن یرملوف به این ولایتعهدی و نیز ناهماهنگی یرملوف با سیاست رسمی دربار روسیه سبب شد این سفارت نهتنها گشایشی در روابط دو کشور ایجاد نکند، بلکه به گسترش اختلافها و در نهایت جنگ دوم با روسیه منجر شود.
ایران
روسیه
فتحعلیشاه
عباس ¬میرزا
ژنرال یرملوف
قاجاریه
2013
08
23
55
74
https://jcep.ut.ac.ir/article_35149_340251f80196dfedf06620d8483ff841.pdf
مطالعات اوراسیای مرکزی
Cent Eurasia Stud
2008-0867
2008-0867
1392
6
12
امنیت انرژی و سیاست درهای باز تاجیکستان: جایگاه ایران در روابط اقتصادی – تجاری تاجیکستان
صادق
زیباکلام
مهناز
گودرزی
اگرچه بر اساس نظریههای ژئواکونومی، مطالعه مسایل مربوط به انرژی، برای همه کشورها ضرورت راهبردی دارد ولی باید این مهم را در نظر گرفت که انرژی برخلاف قرن گذشته تنها شامل منابع نفت و گاز نیست؛ اگرچه هنوز این منابع نقش اول را در مجموعه منابع انرژی بازی میکنند. امروزه در کنار طرح مفاهیمی مانند ژئوپلیتیک و ژئواکونومی مفهوم هیدروژئوپلیتیک نیز نشان از اهمیت انرژی آب در کنار نفت و گاز دارد. از سوی دیگر نیاز به انرژی ضرورت مسیرهای انتقال آن و حمل و نقل کالاهای تولیدی را نیز بهدنبال خود دارد. در چنین وضعیتی توجه به آینده منابع انرژی و چگونگی سازماندهی تولید، انتقال و مصرف آن برعهده صاحبان، تولیدکنندگان و مصرفکنندگان انرژی است. در این نوشتار تلاش بر این است تا جایگاه ایران در سیاست خارجی و روابط اقتصادی کشور تاجیکستان با توجه به سیاست درهای باز این کشور با تأکید بر بحث انرژی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
امنیت انرژی
تاجیکستان
ایران
سیاست درهای باز
سیاست خارجی
روابط اقتصادی
2013
08
23
75
94
https://jcep.ut.ac.ir/article_35151_ca294c82714e48f4d395b531440579a7.pdf
مطالعات اوراسیای مرکزی
Cent Eurasia Stud
2008-0867
2008-0867
1392
6
12
ایران و تعامل¬های اقتصاد سیاسی انرژی در آسیای مرکزی
سیدشمس الدین
صادقی
در چارچوب رهیافت اقتصاد سیاسی بینالملل، این نوشتار به مطالعه وضعیت منابع انرژی (نفت و گاز) کشورهای آسیای مرکزی پرداخته و استدلال میکند که با وجود منابع سرشار نفت و گاز در کشورهایی چون قزاقستان، ترکمنستان و ازبکستان و نقش بسیار مهم آن در کسب درآمد سرشار و با آنکه دولتمردان این کشورها درپی آن هستند که منطقه آسیای مرکزی را به یکی از کانونهای مهم صادرات منابع انرژی در جهان، تبدیل کنند و با آنکه منابع انرژی این منطقه، نقشی بسیار مهم در رشد اقتصادی و مبادلات بینالمللی این کشورها ایفا کرده است، صادرات منابع انرژی کشورهای آسیای مرکزی به بازارهای هدف، بهدلیل ضعف زیرساختهای کشورهای منطقه مانند خطوط لولههای انتقال انرژی، مشکلات حقوقی، موانع گمرکی و آشفتگی سیاسی بر سر راه صادرات انرژی با موانع جدی روبهرو است. با توجه به این مهم، این نوشتار ضمن بررسی وضعیت کشورهای منطقه، به تبیین چگونگی جایگاه و موقعیت ایران در تعاملهای اقتصاد سیاسی انرژی آسیای مرکزی خواهد پرداخت.
آسیای مرکزی
ایران
انرژی
خط لوله
اقتصاد سیاسی
2013
08
23
95
114
https://jcep.ut.ac.ir/article_35152_f875d4b4d1014d28eb32afb29d04c595.pdf
مطالعات اوراسیای مرکزی
Cent Eurasia Stud
2008-0867
2008-0867
1392
6
12
حوزه¬های همکاری و اختلاف روسیه با ناتو پس از جنگ سرد
ابومحمد
عسگرخانی
علیرضا
ثمودی¬ پیله¬رود
یاسر
نورعلی¬وند
اگرچه روسیه و ناتو در سالهای پس از جنگ سرد در زمینههایی همچون تروریسم، مسئله افغانستان، سلاحهای کشتارجمعی و راهزنی دریایی همکاریهایی با همدیگر داشتهاند، اما از سوی دیگر، افزایش منافع اختلافزا ناشی از چالشهایی مانند سپر دفاع موشکی، گسترش ناتو به شرق و جهانیشدن فعالیتهای ناتو نقش تعیینکنندهای را در روابط این دو بازیگر ایفا میکند. تلاش برای دستیابی به توازن راهبردی از سوی روسیه با هدف احیای نظام دوقطبی و جستجوی برتری راهبردی از سوی ناتو برای حفظ هژمونی غرب به رهبری آمریکا، بازی با حاصل جمع صفر را برای دو طرف تداعی میکند که هرگونه همکاری راهبردی در این مسایل را تحت تأثیرخود قرار داده است. بنابراین، روسیه در زمینه همکاری در این حوزهها کاملاً به ناتو بیاعتماد بوده و تلاش خواهد کرد ترتیبات امنیتی را با محوریت خود و در چارچوب سازمان همکاری شانگهای، پیمان امنیت دستهجمعی و متحدانی چون چین مدیریت کند تا از این راه، ضمن جلوگیری از نفوذ ناتو و ایالات متحده در اوراسیا و آسیای مرکزی به توازن راهبردی با مجموعه غرب و ناتو دست یابد.
جنگ سرد
منافع اختلاف¬زا
نوواقعگرایی
روسیه
ناتو
2013
08
23
115
134
مطالعات اوراسیای مرکزی
Cent Eurasia Stud
2008-0867
2008-0867
1392
6
12
روابط امنیتی چین با آسیای مرکزی: از پیوندهای امنیتی تا «مجموعه امنیتی منطقه¬ای»
جهانگیر
کرمی
حمیدرضا
عزیزی
پایان جنگ سرد، سبب تحولات قابل توجهی در عرصه روابط بینالملل شد که از مهمترین نمونه آنها، ورود و قدرتگیری روزافزون مجموعهای جدید از بازیگران بود. چین یکی از همین بازیگران است که روند قدرتگیری آن، که از سالهای پیش از پایان جنگ سرد آغاز شده، توجه بسیاری از تحلیلگران را بهخود جلب کرده است. در این میان، منطقه آسیای مرکزی یکی از مناطقی است که چین بهشکل سنتی ارتباطهای نزدیکی با آن داشته و فروپاشی اتحاد شوروی در سال 1991 و باز شدن فضای آسیای مرکزی، زمینه مساعدی را برای برقراری دوباره پیوندها میان چین و جمهوریهای منطقه فراهم کرد. این مقاله با تمرکز بر بعد امنیتی روابط چین با آسیای مرکزی درپی بررسی این موضوع است که آیا پیوندهای امنیتی چین با منطقه فقط درحد ارتباطهای امنیتی معمول بین همسایگان است و یا از الگویی خاص و فراتر از روندهای متعارف پیروی میکند. مبنای تحلیل این نوشتار، نظریه مجموعههای امنیتی منطقهای است و فرضیه اصلی آن است که پیوندهای امنیتی چین با آسیای مرکزی، در راستای شکلدادن به یک مجموعه امنیتی مشخص عمل میکند.
چین
آسیای مرکزی
امنیت
مجموعه امنیتی منطقه¬ای
روابط امنیتی
2013
08
23
135
154
https://jcep.ut.ac.ir/article_35156_da72054ae9a47dc148dcf915be1ef858.pdf