حضور روسیه در خاورمیانه در دورة پوتین (احیای نفوذ روسیه در کشورهای زیر نفوذ اتحاد شوروی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه تهران

چکیده

روی‌کارآمدن پوتین سبب توجه دوبارة روسیه به منطقۀ خاورمیانه و شمال آفریقا به‌ویژه کشورهایی (مصر، عراق، سوریه، فلسطین و یمن) که در گذشته حوزة نفوذ اتحاد شوروی بودند، شد. علت توجه جدی روسیه به خاورمیانه در دورة جدید چیست؟ به‌نظر می‌رسد که تلاش روسیه برای حضور در این منطقة راهبردی، به‌دلیل ضرورت‌هایی مانند احیای نقش روسیه به‌عنوان یک ابرقدرت قادر به رقابت با آمریکا با هدف حضور دائمی و ایفای نقش تثبیت‌شده در تحولات منطقه، فروش سلاح و دست‌افزارهای نظامی به کشورهای منطقه، ترس از گسترش تروریسم و افراطی‌گری از خاورمیانه و شمال آفریقا به مناطق مسلمان‌نشین جنوب این کشور درصورت غفلت از این منطقه و درنهایت تجارت کالاها و خدمات با این کشورها بود. به همین دلیل است که روسیه تلاش کرد تا افزون بر گسترش روابط با ترکیه، ایران و عربستان سعودی، در کشورهایی همچون مصر، یمن، عراق، سوریه، فلسطین و اسراییل به‌عنوان حوزة نفوذ حاضر شود. هدف این نوشتار بررسی سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه و شمال آفریقا در دورة پوتین با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Presence of Russia in the Middle East under Putin, the Revival of Russian Influence on the Former Communist Countries

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sadegh Koushki 1
  • Ebrahim Taheri Bezi 2
1 Assistant Professor, Regional Studies Department, University of Tehran, Iran
2 PhD Student of Regional Studies, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Since the collapse of the Soviet Union, until the rise of Putin in the Russia, the West Asia and North Africa have no place in foreign policy of this country. This was because of the West-centric approach in the foreign policy. With Putin, Russia renewed interest in this region. The purpose of this study is to examine the foreign policy of Russia in this period. The state make its efforts to participate in this strategic area, because of implications for the revival of Russia as a superpower that can compete with America with the goal to establish a permanent presence and play a role in regional developments, sale weapons and military equipment to the region, combat the spread of terrorism and extremism from West Asia and North Africa to Muslim south areas, and finally have trade of goods and services in these countries. In this period, Russia attempted to develop relations with Turkey, Iran and Saudi Arabia in countries such as Egypt, Yemen, Iraq, Syria, Palestine and Israel as the sphere of influence of USSR.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Great Power
  • Middle East
  • Putin
  • Russia
  • terrorism
  • United States of America

مراجع

1.      احمدیان، قدرت الله و حدیث مرادی (1393)، «معادله انرژی در اورآسیا و عمل‌گرایی روسی»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دورة 7، شمارة 2، پاییز و زمستان 1393، صص. 235-219.
2.      عطایی، فرهاد و جهان شیر منصوری مقدم (1387)، «سیاست خارجی ایران در قبال ایالات متحد آمریکا از منظر نظریۀ پیوستگی جیمز روزنا در سال‌های 1332- 1357»، دانشسیاسی، سال چهارم، پاییز و زمستان 1387، شمارة دوم، صص. 156-129.
3.      فوی، استیفن (1372)، «صادرات اسلحه روسیه پس از جنگ سرد»، ترجمۀ الهه کولایی، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، پاییز 1372، دورة دوم، شمارة 2، صص. 45-23.
4.      کرمی، جهانگیر (1384)، «فضای جدید تعاملات روسی ـ خاورمیانه‌ای«، دوماهنامة ایراس، اسفند 1384، شمارۀ 8، صص. 1-4.
5.      کرمی، جهانگیر (1384)، «روسیه و طرح خاورمیانه بزرگ: بازیگر حاشیه‌ای عمل‌گرا»، فصلنامة مطالعات خاورمیانه، سال دوازدهم، پاییز 1384، شمارۀ 3، صص. 49-66.
6.      کرمی، جهانگیر و زینب نجفی (1390)، «همکاری‌های روسیه و ترکیه: هدف‌ها، گستره و چشم‌اندازها، مطالعاتاوراسیایمرکزی، سال چهارم، پاییز و زمستان 1390، شمارة 9، صص. 59-78.
7.      کرمی، جهانگیر (1389)، «روابط ایران و روسیه در سال‌های 1368 تا 1388: بسترها، عوامل و محدودیت‌ها»، مطالعات اوراسیای مرکزی، سال سوم، شمارة 6، بهار و تابستان 1389. صص. 136-111.
8.      کرمی، جهانگیر (1391)، «چرا روسیه سرسختانه از سوریه حمایت می‌کند»، نشریة جهانی دنیای تجارت، اردیبهشت و خرداد 1391، شمارة 33، ص. 104.
9.      کرمی، جهانگیر (1392)، «جایگاه روسیه در ساختار نظام بین‌الملل»، دوهفته‌نامۀ تراز، مهر 1392، شمارة 12، ص. 15.
10. کولایی، الهه (1381)، «توسعة روابط فدراسیون روسیه و اسراییل»، مجلة دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، پاییز 1381، شماره 57. صص. 11-56.
11. کولایی، الهه، (1384)، «ایران و روسیه در دوران ریاست جمهوری خاتمی»، مجلة سیاست خارجی، بهار 1384، شمارة 73، صص. 152-121.
12. کولایی، الهه و علیرضا نوری (1389)، «عمل‌گرایی پوتین و تغییر در رویکردهای سیاست خارجی روسیه»، فصلنامة سیاست دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تابستان 1389، دورة 40، شمارة 2، صص. 228-209.
13. لطفیان، سعیده (1381)، «سیاست روسیه در قبال رژیم عدم گسترش سلاح‌های کشتارجمعی با تأکید بر ایران»، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، تابستان 1381، شمارة 38، صص. 38-7.
14. لطفیان، سعیده (1388)، «جنگ‌افزارهای کشتارجمعی و کنترل تسلیحات در خاورمیانه»، فصلنامة بین‌المللی روابط خارجی، سال اول، بهار 1388، شمارة اول، صص. 226-189.
 
ب) انگلیسی
Al-Sakkaf, Nadia, (2013), Why Russia Should Be More Involved in Yemen :Published On 2, http://www.yementimes.com/en/1673/viewpoint/2303/Why-Russia-should-be-more-involved-inYemen.htm, (Accessed on: 21/11/2014).
Bagno-Moldavsky,Olena ,(2013), Russian Foreign Policy in the Middle East: No Change in the Offing, Strategic Assessment, Vol.15, No.4, pp.121-132.
Bochkarev, Danila, (2006), Russian Energy Policy During President Putin’s Tenure: Trends and Strategies, Mosko: GMB Publishing Ltd.
Bowker, Mike, (2007), Russia, America, and the Islamic World, Burlington, VT: Ash gate.
5.     Daria,Chernyshova, Putin: Russia will aid reconstruction of Yemen, at:http://thebricspost.com/putin-russia-will-aid-reconstruction-of-yemen, (Accessed on: 07/10/2014).  
Deborah, Solomon, (2010), “Petraeus Rules Out Sending U.S. Troops to Yemen,” Wall Street, “U.S. BacksYemen, Russia Arms it,” UPI, January 11.
European Commission, (2011), Background on Energy in Europe, Information prepared for the European Council, http://ec.europa.eu/europe2020/pdf/energy_background_en.pdf, (Accessed on: 20/09/2014).
Freedman, Robert O. (1996), Russian Foreign Policy In the Middle East: The Kozyrev Legacy, http://libertyparkusafd.org/lp/Hale/monographs%5CRussian%20Foreign%20Policy%20in%20the%20Middle%20East%20-%20%20The%20Kozyrev%20Legacy.htm, (Accessed on: 05/09/2014).
Freedman Robert O., (2001), "Russian Policy toward the Middle East under Yeltsin and Putin ", http://www. jcpa.org/jl/vp461. htm, (Accessed on: 01/05/2014).
Freedman, Robert O., (2010), “Russia, Israel and the Arab-Israeli Conflict: The Putin Years,” Middle East Policy, 17, No. 3, pp.20-35.
Forbes, Staff, (2009), Russia's Lukoil Big Winner at 2nd Iraq Oil Auction, http://www.forbes.com/2009/12/12/lukoil-iraq-oil-business-energy-west-qurna-auction.html, (Accessed on: 12/10/2014).
12.                        Fukuyama, Francis, (1980), The Soviet Union and Iraq Since 1968, Washington: Rand Corporation, www.rand.org/pubs/notes/2007/N1524.pdf. (Accessed on: 11/07/2104).
Galia, Golan, (1990), Soviet Policies in the Middle East from World War II to Gorbachev, Cambridge: Cambridge University Press.
14.                        Gafarli, Or khan, (2011), Russian Foreign Policy in Light of Changing Balances in the Middle East, Turkish Policy Quartrly, Vol. 10, No.4, pp.141-149. 
15.                        Gali, Lili, (2008), “Russian PM to Open Party Branch in Israel, www.haaretz.com/.../russian-pm-putin-to-open-official-party-bra, (Accessed on: 07/11/2014).
Hudson, Valerie and Christopher S. Vore, (1995), ''Foreign Policy Analysis Yesterday Today and Tomorrow'', Mershon International Studies Review, Vol.39, No.2, pp.209-238.
Hunter, Siren with Jeffrey Thomas and Alexander Melikishvili, (2004), Islam in Russia: the Politics of Identity and Security, London: Routledge.
John C. Campbell, (2013), The Soviet Union and the United States in the Middle East, http://www.jstor.org/page/info/about/policies/terms.jsp. (Accessed on: 01/11/2014).
19.                        Katz, Mark, (1998), Post-Soviet Russian Foreign Policy Toward the Middle East, The Soviet and Post-Soviet Review, Vol. 23, No.2, pp.229-46, digilib.gmu.edu/dspace/.../Post-Soviet%20Russian%20Foreign%20Policy.pdf, (Accessed on: 06/06/2014).
Katz, Mark N., (2008), Comparing Putin's and Brezhnev's Policies toward the Middle East, http://digilib.gmu.edu/dspace/bitstream/1920/3014/1/Comparing%20Putin%20Brezhnev%20Policies%20in%20ME.pdf, (Accessed on: 02/09/2014).
Katz, Mark, (2010), Moscow and Middle East, Repeat Performance, http://eng.globalaffairs.ru/number/Moscow-and-the-Middle-East-Repeat Performance-15690, (Accessed on: 06/09/2014).
Katz, Mark N., (2012), “Russia and the Arab Spring, Middle East Institute, http://www.mei.edu/content/russia-and-arab-spring, (Accessed on: 12/07/2014).
Katz, Mark.a, (1988), Soviet Policy in Middle East, Current History, digilib.gmu.edu/dspace/.../Post-Soviet%20Russian%20Foreign%20Policy.pdf, (Accessed on: 07/06/2014).
Iily, Bourtman, (2012), “Putin And Russia's Middle Eastern Policy, www.youtube.com/watch?v=DUa_Ua3xIEg, (Accessed on: 21/09/2104).
Lo, Bobo, (2002), Russian Foreign Policy in the Post-Soviet Era: Reality, Illusion and Mythmaking: New York: Palgrave Macmillan Ltd.
Mankoff, Jeffrey, (2009), Russian Foreign Policy: The Return of Great Power Politics, Lanham, Md: Rowman & Littlefield.
Nizameddin, Talal, (1999), Russia and the Middle East: Towards a New Foreign Policy, New York: St. Martin’s Press, Vol.7, No.4, pp.37-45.
OPEC, Annual Statistical Bulletin, (2013), http://www.opec.org/opec_web/en/publications/202.htm, (Accessed on: 12/12/2014).
Riannovosti, (2011), Lavrov Hosted the Palestinian Delegation in Moscow,‌ http://en.rian.ru/world/20110523/164169127.html, (Accessed on: 6/8/2014).
Romanova, Luidima, (2005), Security Putin Offers the Middle East Peace and Weapons, Gazeta, April 27, pp.15-16.
Rubin, Michael, (2002), “Russia-Iraq Trade Booming”, RFE/EL Report, Vol. 5, No. 9, p.12.
Russia Gifts Lebanon, (2010), http://www.strategypage.com/htmw/htproc/articles/20101125.aspx, (Accessed on: 06/10/2014).
33.                        Schmemann, Alexander and Cory Welt, (2012), Dividing Lines in Russian Politics and Foreign Policy, PONARS Eurasia, www.ponarseurasia.org/.../dividing-lines-russian-politics-and-foreign-policy, (Accessed on: 02/11/2014).
The SIPRI Arms Transfers database, (2013), http://www.sipri.org/databases/armstransfers, (Accessed on: 12/09/2014). 
Thomas W. Donovan, (2010), “Iraq’s Upstream Oil and Gas Industry: a Post-Election Analysis.” Middle East Policy, Vol.17, No. 2, pp. 24-30.
Weir, Fred, (2012), “Why Russia is willing to Sell Arms to Syria, http://www.csmonitor.com/World/Europe/2012/0119/Why-Russia-is-willing-to-sell-arms-to-Syria, (Accessed on: 12/01/2014).
Yevgeny, Primakov, (2009), Russia and the Arabs: Behind the Scenes in the Middle East from the Cold War to the Present: Translated by Paul Gould. New York: Basic Books.
38.                        Zvi, Magen and Olena, Bagno-Moldavsky, (2011), New Directions in Russia’s Foreign Policy: Implications for the Middle East, Strategic Assessment, Vol. 13, No.4, pp.73-84. 
مطالعات اوراسیای مرکزی
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 1
بهار و تابستان 1394
صفحه 43-62

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار