امیری, علی, کرمی, افشین. (1396). تحلیل روابط سیاسی ایران و روسیه در عرصۀ بازار گاز اروپا. مطالعات اوراسیای مرکزی, 10(1), 17-33. doi: 10.22059/jcep.2017.62897
علی امیری; افشین کرمی. "تحلیل روابط سیاسی ایران و روسیه در عرصۀ بازار گاز اروپا". مطالعات اوراسیای مرکزی, 10, 1, 1396, 17-33. doi: 10.22059/jcep.2017.62897
امیری, علی, کرمی, افشین. (1396). 'تحلیل روابط سیاسی ایران و روسیه در عرصۀ بازار گاز اروپا', مطالعات اوراسیای مرکزی, 10(1), pp. 17-33. doi: 10.22059/jcep.2017.62897
امیری, علی, کرمی, افشین. تحلیل روابط سیاسی ایران و روسیه در عرصۀ بازار گاز اروپا. مطالعات اوراسیای مرکزی, 1396; 10(1): 17-33. doi: 10.22059/jcep.2017.62897
تحلیل روابط سیاسی ایران و روسیه در عرصۀ بازار گاز اروپا
عوامل ژئوپلیتیکی همواره از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر مناسبات سیاسی کشورها بودهاند. در دورة پس از جنگ سرد، عوامل ژئواکونومیکی در این زمینه نقش فراوان و ویژهای پیدا کرده‌اند. در سالهای اخیر عامل اصلی تعیینکننده در حوزة دریای خزر، رقابت بین اروپا و ایالات متحده از یک‌سو و روسیه از سوی دیگر بوده است. روسیه بزرگترین ذخیرة گازی متعارف در جهان را دارد و از مهم‌ترین عرضهکنندگان به بازار اروپایی است. به این ترتیب با حضور ایران به‌عنوان دومین کشور از نظر داشتن ذخایر گازی در جهان و موقعیت جغرافیایی ـ راهبردی آن بین بازارهای اروپایی و آسیایی، به‌شکل طبیعی ظرفیت رقابت بزرگی بین ایران و روسیه برای سهمهای بازار در این مناطق وجود دارد. روسیه در حال حاضر زیرساختهای خطوط لولة گستردهای دارد و گاز خود را به کشورهای اروپایی و آسیایی صادر میکند؛ اما ایران (به‌دلیل تحریمها و شرایط داخلی) درحال حاضر تنها ترکیه، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و به زودی پاکستان را با حجم اندکی از گاز طبیعی تأمین میکند. روسیه همچنین به‌دنبال تنوع‌بخشیدن به بازارهای صادرات خود است تا امنیت تقاضا را افزایش دهد. این نوشتار درپی آن است تا با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانهای و اسنادی و تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش توصیفی- تحلیلی، رقابت پیدا و پنهان ایران و روسیه در عرصة ژئواکونومیکی را با تأکید بر بازار گاز بررسی و تبیین کند. استدلال این نوشتار این است که روسیه در همان حال که تلاش میکند که ایران را در مدار متحدان راهبردی خود نگاه دارد؛ تلاش میکند تا در عرصة ژئواکونومیکی، خطرناکترین رقیب بالقوۀ خود را از بازار پررونق گاز اروپا دور نگاه دارد.
The Analysis of Political Relations between Iran and Russia in the Europe Gas Market
نویسندگان [English]
Ali Amiri1؛ Afshin Karami2
1Assistant Professor, Department of Geography, University of Lorestan
2PhD in Political Geography, University of Tehran
چکیده [English]
Geopolitical factors have been the most important element affecting political relations between countries. In the period after the Cold War, the geo-economic factors have earned a special role among the geopolitical elements. In recent years, the main factor defining energy security in the Caspian basin is the competition between Europe and the United States on the one hand, and Russia on the other. Russia is the largest conventional gas reserve holder in the world and one of the most important suppliers to the European market. With Iran being the second largest conventional gas reserve holder and given its strategic geographical position as an intermediary between European and Asian markets, there is naturally a potential for a great rivalry between Russia and Iran for market shares in these regions. However, Russia already has an extensive pipeline infrastructure in place and is an established supplier to European and Asian countries. Iran, on the other hand, (due to its isolation and internal hurdles) currently only supplies Turkey, Armenia, Azerbaijan and soon Pakistan with small volumes of natural gas. Russia also seeks to diversify its export markets to enhance demand security. This article seeks to investigate and explain Iran and Russia’s competition in the field of geo-economics with an emphasis on the gas market. The present study suggests that Russia, while trying to keep Iran in the orbit of its strategic allies, also tries to keep away its most dangerous potential rival in geo-economics from European gas market.
کلیدواژه‌ها [English]
Energy, Gas, Iran, Russia, security
مراجع
الف) فارسی
1. بهمن، شعیب (1390)، «گازپروم و رؤیای تسخیر بازارهای جهانی انرژی»، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دورۀ 17، شمارۀ 75، صص 26-1.
2. پناهینژاد، هدی (1389)، «تراز جدید در بازار جهانی نفت و گاز و سهم بیشتر برای آسیا»، اقتصاد انرژی، شمارۀ 135، صص 56-49.
3. حسنتاش، غلامحسین (1379)، «چشمانداز تحولات آتی بازار جهانی نفت و گاز و موقعیت ما»، مجموعه مقالات اولین همایش دوسالانۀ اقتصاد ایران در دهۀ 1380، دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشکدۀ اقتصاد، صص 363-347.
4. سهرابی، خدارحم (1392)، «نقش ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران در امنیت انرژی اتحادیۀ اروپا»، علوم سیاسی، سال 16، شمارۀ 61، صص 187-145.
5. صادقی، سیدشمسالدین (1391)، «راهبرد سیاست انرژی روسیه در اوراسیا: فرصتها و موانع»، روابط خارجی، سال 4، شمارۀ 1، صص 246-219.
6. صدقی، ابوالفضل (1380)، «تأثیرات ژئوپلیتیک مسیرهای انتقال انرژی حوزۀ خزر بر امنیت ملی ایران»، سیاست دفاعی، سال 9، شمارۀ 2 (پیاپی 34)، صص 112-91.
7. عزتی، عزتاله (1380)، ژئوپلیتیک در قرن بیست و یکم، تهران: سمت.
8. قربان، نرسی (1387)، «خطوط لولۀ نفت و گاز و امنیت ملی ایران»، تازههای انرژی، سال 1، شمارۀ 1، ص 25.
9. کریمیپور، یدالله (1389)، «ارزیابی ژئوپلیتیک بازارهای گاز طبیعی ایران»، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دورۀ 10، شمارۀ 19، صص 25-7.
10. کولایی، الهه و آزاده اله مرادی (1390)، «سیاست انرژی روسیه در آسیای مرکزی»، راهبرد، سال 20، شمارۀ 61، صص 56-31.
11. گودرزی، مهناز (1388)، «ژئوپلیتیک انرژی در منطقۀ دریای مازندران و اهمیت جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات اوراسیای مرکزی، سال 2، شمارۀ 5، صص 138-117.
12. ملکی، عباس (1386)، «امنیت انرژی و درسهایی برای ایران»، راهبرد، شمارۀ 12، صص 222-206.
13. مهدیان، حسین و جلال ترکاشوند (1389)، انرژی و امنیت ملی ایران، تهران: انتخاب.
14. ویسی، هادی (1388)، «جایگاه خلیجفارس در تحولات ژئواکونومی جهان»، علوم سیاسی، سال 12، شمارۀ 46، صص 119-93.
ب) انگلیسی
Amineh, Mehdi and Yang Guang (2012), Secure Oil and Alternative Energy, International Comparative Social Studies, London and Boston: Ayres, et al and Boston Elsevier Academic Press.
Freedman, Robert (2006), “Russia, Iran and the Nuclear Question: The Putin Record”, Strategic Studies Institute, Available at: http://ssi.armywarcollege.edu/pdffiles/pub737.pdf, (Accessed on: 2/11/2006).
Gilardoni, Andrea (2008), The World Market for Natural Gas: Implication for Europe, Berlin Heidelberg: Springer-Verlag.
Goldman, Marshall (2010), Petrostate: Putin, Power and New Russia, New York: Oxford University Press.
Kuhn, Maximilian (2012), Enabling the Iranian Gas Export Options, Berlin: Springer.
Luft, Gal and Anne Korin (2009), Energy Security Challenges for the 21st Century, Santa Barbara, California, Denver and Colorado: Greenwood Publishing Group.
Luttwak, Edward (1990), “From Geopolitics to Geo Economics: Logic of Conflict, Grammar of Commerce, from the National Interest”, in: G. O’Tuathail and Others, The Geopolitics Reader, London: Rutledge.
Parker, John (2009), Persian Dreams: Moscow and Tehran since the Fall of the Shah, Washington: Potomac Books.
Takeyh, Ray (2006), Hidden Iran: Paradox and Power in the Islamic Republic, New York: Times.
Tekin, Ali and Paul Williams (2010), Geopolitics of the Euro-Asia Energy Nexus, Basingstoke: Palgrave Macmillan.
ابتدای صفحه