تبیین زمینه‌های همگرایی در روابط ایران و جمهوری آذربایجان و چالش‌های آن (از 1991 تا 2014)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور

2 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه اصفهان

چکیده

پس از فروپاشی اتحاد شوروی، به ‌نظر بسیاری از پژوهشگران، وجود اشتراک‌ها و ظرفیت‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و ژئوپلیتیک در روابط دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان، بسترهای مناسبی برای برقراری روابط نزدیک و همگرایی در عرصه‌های مختلف میان دو طرف است؛ اما روند رویدادها به‌گونه‌ای دیگر پیش رفت و چالش‌های متعددی در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای و جهانی، عملکرد این دسته از عوامل را تحت تأثیر قرار داد. به‌گونه‌ای که روابط دو کشور با وجود زمینه‌های مناسب، فراز و فرود بسیاری را شاهد بوده است؛ بنابراین در این پژوهش به‌دنبال پاسخگویی به این پرسش هستیم که چه عواملی پس از استقلال جمهوری آذربایجان، بسترهای موجود در زمینۀ همگرایی ایران و جمهوری آذربایجان را تحت تأثیر قرار داده و بر فرصت برقراری روابط نزدیک و پایدار میان دو کشور تأثیر منفی گذاشته است؟ در این زمینه به‌دنبال تبیین چگونگی عملکرد عوامل همگرایی و در مقابل آن، چالش‌های موجود در این مسیر در روابط ایران و جمهوری آذربایجان هستیم و این فرضیه را مطرح می‌کنیم که باوجود برخورداری روابط دو کشور از پیوندهایی که همگرایی میان دوطرف را هموار کرده و می‌کنند؛ عملکرد عواملی که این روند را با چالش‌های فراوانی روبه‌رو ساخته­اند، همگرایی دو همسایه را غیرعملی کرده است. در این نوشتار، از روش توصیفی- تحلیلی، تحلیل محتوا و بررسی تاریخی روابط دو کشور استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explanation of Areas of Integration in Relations between Iran and Azerbaijan and its Challenges (1991-2014)

نویسندگان [English]

  • Moslem Karamzadi 1
  • Fahimeh Khansari Fard 2
1 Assistant Professor of Payam-Nour University
2 PhD Student in International Relations, University of Isfahan
چکیده [English]

After the collapse of the USSR, for many researchers the existence of similarities and potential historical, cultural, religious and geopolitical in relations between Iran and Azerbaijan was a suitable context for establishment of close relations and integration in various areas between the two sides, But the course of events was shaped the other way and multiple challenges at different levels of national, regional and global, affected these factors, so that relations between the two countries, despite the existence of appropriate grounds, has undergone many ups and downs. Thus, this research seeks to answer the question that after the independence of Azerbaijan, what factors affect the appropriate fields in integration of Iran and Azerbaijan and have had a negative impact on close and stable relations between the two countries. In this regard, looking to explain how the components of integration and the challenges in front of it, has worked in relations between Iran and Azerbaijan. The hypothesis of the research is that relations of the two countries, despite having the suitable ties that facilitates integration between the two, however the existence of disturbing factors has impeded the process, resulting its facing numerous challenges so that integration of the two neighbors have been impractical. In this study, uses the descriptive method, content analysis and relations between the two countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Caspian Sea
  • Caucasus
  • Integration
  • Karabakh
  • Pan-Turkism
  • Regionalism

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. احمدی، حسین (1385)، تحولات منطقه­ای ویژۀ قفقاز، تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.

    2. امیراحمدیان، بهرام (1382)، «امنیت جمهوری آذربایجان و ناتو»، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال 12، دورۀ 3، شمارۀ 42، صص 146-105.

    3. چابکی، ام­البنین (1388)، «چالش­های روابط ایران و جمهوری آذربایجان»، مطالعات اوراسیای مرکزی، سال 2، شمارۀ 4، صص 84-63.

    4. حیدری، محمد (1383)، «دگرگونی­های ژئوپلیتیک دهۀ 1990 و جغرافیای نوین امنیتی ایران»، مطالعات خاورمیانه، سال 11، شمارۀ 1، صص 74-47.

    5. زین­العابدین، یوسف و زهرا صابر (1392)، «تحلیل زمینه­های علایق ژئوپلیتیک ایران در جمهوری­های آذربایجان و ترکمنستان با استفاده از مدل سنجش ماتریس»، ژئوپلیتیک، سال 9، شمارۀ 2، صص 135-108.

    6. کرمی، جهانگیر (79-1378)، «بازی بزرگ جدید در قفقاز و پیامدهای امنیتی آن برای آینده ایران»، سیاست دفاعی، شمارۀ 29 و 30، صص 18-5.

    7. کولایی، الهه (1392)، سیاست و حکومت در فدراسیون روسیه، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی وزارت امورخارجه.

    8.گریفیتس، مارتین (1388)، دانشنامۀ روابط بین­الملل و سیاست جهان، ترجمۀ علیرضا طیب، تهران: نشر نی.

     

    ب) انگلیسی

    1. Askari, Hossein and Roshanak Taghavi (2006), “Iran’s Financial Stake in Caspian Oil”, British Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 33, No. 1, pp. 1-18.
    2. Baban, Inessa and Zaur Shiriyev (2010), “The U.S. South Caucasus Strategy and Azerbaijan”, Turkish Policy Quarterly, Vol. 9, No. 2, pp. 93-103.
    3. Baei lashaki, Abdollah, Masoumeh Rad Goudarzi and Davood Amraei (2013), “The Roots of Tension in South Caucasus: The Case of Iran- Azerbaijan Relationship”, Journal of Politics and Law, Vol. 6, No. 4, pp. 141-149.
    4. Bishku, Michael B. (2009), “The South Caucasus Republics and Israel”, Middle Eastern Studies, Vol. 45, No. 2, pp. 295-314.
    5. Brown, Cameron S. (2004), “Wanting to Have Their Cake and Their Neighbor’s Too: Azerbaijani Attitudes towards Karabakh and Iranian Azerbaijan”, Middle East Journal, Vol. 58, No. 4, pp. 576-596.
    6. Brown, Chris and Kristen Ainley (2005), Understanding International Relations, New York: Palgrave Macmillan.
    7. Bulent, Aras and Pinar Akpinar (2011), “The Relations between Turkey and the Caucasus”, Perceptions, Vol. 16, No. 3, pp. 53-68.
    8. Buzan, Barry (2014), An Introduction to the English School of International Relations, Cambridge: Polity Press.
    9. Cantori, Louis J. and Steven L. Spiegel (1973), “The Analysis of Regional International Politics: The Integration Versus the Empirical Systems Approach”, International Organization, Vol. 27, No. 4, pp. 465-494.
    10. Cornell, Svante E. (2005), Small Nations and Great Powers, London and New York: Taylor and Francis.
    11. Dorraj, Manochehr and Nader Entessar (2013), “Iran’s Northern Exposure: Foreign Policy Challenges in Eurasia”, Center for International and Regional Studies, Georgetown University School of Foreign Service in Qatar, No. 13, pp. 1-27.
    12. Grebennikov, Marat (2013), “The Puzzle of a Loyal Minority: why do Azeris Support the Iranian State?”, Middle East Journal, Vol. 67, No. 1, pp. 64-76.
    13. Gresh, Geoffrey (2006), “Coddeling the Caucasus: Iran’s Strategic Relationship with Azerbaijan and Armenia”, Caucasian Review of International Affairs, Vol. 1, No. 1, pp. 1-13.
    14. Haas, Ernst B. (1961), “International Integration: The European and the Universal Process”, International Organization, Vol. 15, No. 3, pp. 366-392.
    15. Haas, Ernst B. (1970), “The Study of Regional Integration: Reflections on the Joy and Anguish of Pretheorizing”, International Organization, Vol. 24, No. 4, pp. 606-646.
    16. Khalifazadeh, Mahir (2013), “Israeli-Azerbaijani Alliance and Iran”, Middle East Review of International Affairs, Vol. 17, No. 1, pp. 56-70.
    17. Kurian, George Thomas (2011), The Encyclopedia of Political Science, Washington: Washington a Division of SAGE.
    18. Lee, Yusin (2005), “Toward a New International Regime for the Caspian Sea”, Problems of Post-Communism, Vol. 52, No. 3, pp. 37-48.
    19. Lee, Yusin and Sangjoon Kim (2008), “Dividing Seabed Hydrocarbon Resources in East Asia: A Comparative Analysis of the East: China Sea and the Caspian Sea”, Asian Survey, Vol. 48, No. 5, pp. 794-815.
    20. Souleimanov, Emil and Ondrej Ditrych (2007), “Iran and Azerbaijan: a Contested Neighborhood”, Middle East Policy, Vol. 14, No. 2, pp. 101-116.
    21. Souleimanov, Emil, Maya Ehrmann and Huseyn Aliyev (2014), “Focused on Iran? Exploring the Rationale behind the Strategic Relationship between Azerbaijan and Israel”, Southeast European and Black Sea Studies, Vol. 14, No. 4, pp. 471–488.
    22. Ter-Abrahamian, Hrant (2005), “On the Formation of the National Identity of the Talishis in Azerbaijan Republic”, Iran and the Caucasus, Vol. 9, No.1, pp. 121-144.
    23. World Population Review (2015), “Azerbaijan Population 2015”, Available at: http://worldpopulationreview.com/countries/azerbaijan-population, (Accessed on: 26/12/2015).
    24. Zimnitskaya, Hanna and James Von Geldern (2011), “Is the Caspian Sea a sea; and why does it matter?”, Journal of Eurasian Studies, Vol. 2, No. 1, pp. 1-14.
مطالعات اوراسیای مرکزی
دوره 10، شماره 1
بهار و تابستان
فروردین 1396
صفحه 171-188

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار