آسیای مرکزی زیر سلطۀ عرب‌ها و ترکان: مقایسه‌ای در نظام حکومت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار روابط بین‌الملل دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران

چکیده

از زمان ظهور اسلام در پهنۀ آسیای مرکزی چند نوع امپراتوری حکم رانده­اند؛ امپراتوری اعراب، شامل امویان و عباسیان، امپراتوری غزنویان و سلجوقیان، امپراتوری مغولان و تاتارها، و امپراتوری روس‌ها. دوران اقتدار امپراتوری عباسیان بیش از یک قرن و نیم دوام نیاورد و به‌تدریج حکومت­هایی مستقل از شرقی­ترین نقاط این امپراتوری سر بر‌آوردند. نقش دستگاه خلافت تنها به مشروعیت بخشیدن به این حکومت­ها محدود شد. در این نوشتار دستگاه دیوانی دو نوع از این امپراتوری­ها، یعنی امپراتوری عباسیان و امپراتوری غزنویان و سلجوقیان بررسی و مقایسه می‌شود. روش پژوهش استفاده شده در این نوشتار، مراجعه به منابع دست اول، متون تاریخی و کلاسیک فارسی و پژوهش‌های موجود در این زمینه است. هدف نوشتار پاسخ به این پرسش است که مهم­ترین وجوه تفاوت این دو امپراتوری چیست؟ ابتدا شکل روی کار آمدن امپراتوری عباسیان و دستگاه دیوانی آن، و شکل روی کار آمدن هریک از امپراتوری‌های غزنویان و سلجوقیان و دستگاه دیوانی آنها بررسی می­شود؛ سپس به سه مورد تفاوت دستگاه دیوانی عباسیان، غزنویان و سلجوقیان(میزان تمرکز در امپراتوری، نیروی نظامی، و تعدد دیوان‌ها ) اشاره می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Central Asia under the Domination of Arabs and Turks: A Comparison of the Governmental System

نویسندگان [English]

  • Farhad Attaei 1
  • Sika Saadoddin 2
1 Associate Professor, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran
2 PhD Student of Regional Studies, University of Tehran
چکیده [English]

Since the advent of Islam in Central Asia, several types of empires ruled on the region; the Arabs Empire (Umayyads and Abbasids), the Ghaznavid, the Seljuks, the Mongols, the Tatars, and the Russians. The Abbasids actual power did not last more than a century and a half and gradually independent states emerged at the eastern parts of the empire. The role of caliphate system was then limited and gave legitimacy to those states. In this article, the governance in two types of these empires has been compared. This research is based on primary sources, Persian classical texts, as well as researches on the mentioned dynasties. This article addresses the question: “what are the most important distinctions between the two empires?” Access of the Abbasids, Ghaznavids, and Seljuks to power, their administrative systems and militaries have been examined and compared. Three differences among their administrations, i.e., the degree of concentration in the empire, military force, and the plurality of the ministries, have been examined in the study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abbasids
  • Administration
  • caliphate
  • Ghaznavids
  • Seljuks
  • Sultan