سیاست خاورمیانه ای روسیه از 2015-2011 (با تأکید بر کشورهای عربی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

2 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

چکیده

تحولات منطقۀ خاورمیانه و شمال آفریقا از سال 2011 (وقوع انقلاب­های عربی) تا سال 2015 (اوج بحران در سوریه) فصل جدیدی از سیاست خاورمیانه­ای بازیگران فرامنطقه­ای از جمله روسیه را رقم زد. پیوندهای دیرینۀ مسکو با منطقه و تمایل آن به ایفای نقش بیشتر در معادلات بین­المللی سبب شد تا سیاست جدیدی در راستای تحقق منافع کرملین به‌کار گرفته شود. حضور غیرفعال در تونس و مصر به همراهی روسیه با غرب در صحنۀ لیبی منجر شد که هرچند غافل­گیری مسکو را به‌دنبال داشت؛ اما ادامۀ این روندها به‌سمت خاورمیانه، موجب نگرانی این کشور از جهت­گیری­های آتی و تسری آن به محیط امنیتی روسیه در جمهوری­های اتحاد شوروی شد. این مسئله زمینۀ ایفای نقش هرچه فعال‌تر مسکو در منطقه را ایجاد کرد. در حالی­که پیش از وقوع انقلاب­های عربی، کارگزاران روس با حفظ فاصلۀ مناسب بر تأمین و حفظ منافع خویش در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا تلاش می‌کردند و علاقه­ای برای مداخله در امور بازیگران منطقه از خود بروز نمی­دادند. در این نوشتار تلاش بر این است تا با بهره­گیری از روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای نظریۀ «واقع­گرایی تهاجمی» به تبیین اهمیت حضور روسیه در صحنۀ خاورمیانه به­ویژه پس از خیزش­های مردمی پرداخته شود. شایان توجه اینکه در این راستا یافته­ها حاکی از آن است که سیاست روسیه بر مبنای جلوگیری از تسری خیزش­ها به منطقۀ اوراسیا و نیز ایفای نقش بیشتر در معادلات بین‌المللی به‌دنبال خلأ ناشی از حضور ایالات متحده در منطقه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Russia’s Middle East Policy 2011-2015 (With an Emphasis on Arab Countries)

نویسندگان [English]

  • Davood Kiani 1
  • Zohreh Khanmohammadi 2
1 Associate Professor of International Relations, Islamic Azad University, Qom
2 PhD Student in International Relations, Islamic Azad University of Tehran Markaz
چکیده [English]

The Middle East and North Africa (MENA) development opened a new chapter in the Middle Eastern policy of trans-regional players, namely Russia between 2011 (inception of the Arab Spring) to 2015 (climax of the Syrian Crisis). Deep-rooted linkage of Russia to the region and its intention in taking a more active role in the international equations leads to a new policy serving Kremlin’s interests. Inactive presence in Tunisia and Egypt led to Russia accompanying the West in Libya. Despite the fact that Libya’s developments were taken Russia by Surprise at the time, the continuation of this trend to the Middle East concerned Russia from upcoming trends and its spillover to the security environment of Russia in the post-Soviet Republics. This concern provides a basis for taking a more active role by Moscow in the region, although before the Arab Spring, Russia tried to secure its interests in MENA by appropriate distance from the regional developments. Indeed, Russia was not willing to interfere the affairs of regional actors. The article addresses the importance of Russia’s presence in the Middle East, especially after the public uprising, based on the “offensive realism” theory and using descriptive-analytical method. It is worth mentioning that findings suggest Russia’s policy is based on preventing the spillover of uprisings to Eurasia and taking a more decisive role in the international equation with the absence of a U.S. presence in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arab Revolutions
  • Crisis of Ukraine
  • Offensive Realism
  • Russia’s Middle East Policy
  • Syria’s Upheavals

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. اسدی، علی‌اکبر (1389)، «رئالیسم و رویکردهای رقیب به سیاست خارجی»، راهبرد، شمارۀ 56، صص 252-223.

    2. اطهری، سید اسدالله و شعیب بهمن (1390)، «روسیه و خاورمیانۀ جدید، راهبردها و چالش­ها»، روابط بین­الملل، دورۀ 4، شمارۀ 17، صص 64-33.

    1. بهمن، شعیب (1391)، «روسیه و بهار عربی؛ چالش­ها و پیامدها»، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دورۀ 18، شمارۀ 77، صص 53-25.
    2. ثفقی عامری، ناصر (1390)، «ملاحظات راهبردی ایران، روسیه و چین در بحران سوریه»، مرکز تحقیقات استراتژیک، http://www.csr.ir/departments.aspx?lng=fa&abtid=07&&depid=44&&semid=2462، (تاریخ دسترسی: 24/06/1394).

    5. دهشیار، حسین (1393)، «سیاست خارجی روسیه در قبال اوکراین: گریزناپذیری بحران»، روابط خارجی، سال 6، شمارۀ 21، صص 122-83.

    6. کرمی، جهانگیر و علیرضا نوری (1391)، «روسیه، تحولات عربی و چالش سیستمی در خاورمیانه»، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شمارۀ 78، صص 192-167.

    7. مشیرزاده، حمیرا (1389)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: سمت.

     

    ب) انگلیسی

    1. Cohen, Ariel (2007), “Russia’s New Middle Eastern Policy: Back to Bismark?”, Yerusalem Center for Public Affairs, Vol. 6, No. 25, pp. 11- 37.
    2. Eia (2015), “Overview of Russian Energy”, pp. 1-18, Available at: https://www.eia.gov/beta/international/analysis.cfm?iso=RUS, (Accessed on: 15/6/2016).
    3. Friedman, Robert (2012), “Russia in the Middle East: is Putin Undertaking a New Strategy?”, Middle East Institute,Available at: www.startfor.com, (Accessed on: 12/8/2007).
    4. Katz, Mark N. (2015), “Putin’s Foreign Policy toward Syria, Middle East”, Review of International Affairs, Vol. 10, No. 1, pp. 145-163.
    5. Klein, Margaret (2012), “Russia and the Arab Spring”, SWP Comments, German Institute for International and Security Affairs, Vol. 6, No. 6, pp. 1-13.
    6. Malashenko, Alexey (2013), “Russia and the Arab Spring”, Carnegie Moscow Center, Available at: http://carnegie.ru/2013/10/01/russia-and-arab-spring/i0g8, (Accessed on: 14/8/2014).
    7. Mearsheimer, John J. (1994-95), “The False Promise of International Institutions”, International Security, Vol. 19, No. 3, pp. 1-23.
    8. Meyer, Henry (2016), “US, Russia said to Team up to Draft New Syria Constitution”, Bloomberg,Available at: http://www.bloomberg.com/news/articles/2016-04-07/u-s-russia-said-to-team-up-to-draft-syria-s-new-constitution, (Accessed on: 8/4/2016).
    9. Meyer, Henry and Ilya Arkhipov (2011), “Russia Strikes First Bahrain Arms Deal”, Bloomberg, Available at: http://www.bloomberg.com/news/2011-08-25/russia-strikes-firstbahrain-arms-deal-after-u-k-french-bans.html, (Accessed on: 15/3/2012).
    10. Rose, G. (1998), “Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy”, World Politics, Vol. 50, No. 1, pp. 144-172.
    11. SIPRI (2014),“Russia and the Arms Trade”, Available at: http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=162, (Accessed on: 21/6/2016).
    12. Six, Sammy (2015), “Russia’s Oil Export Strategy: Two Markets, Two Faces”, CIEP (Clingendael International Energy Programme), Vol. 5, No. 7, pp. 1-37.
    13. Smith, Allan and Skye Gould (2014), “US/Russia Arms Sales Race”, Available at: http://www.businessinsider.com/arms-sales-by-the-us-and-russia-2014-8, (Accessed on: 21/6/2016).
    14. Toft, Peter (2005), “John J. Mearsheimer, an Offensive Realist between Geopolitics and Power”, Journal of International Relations and Development, Vol. 8, No. 4, pp. 381-408.
    15. Trenin, Dmitri (2013), “The Mythical Alliance: Russia’s Syria Policy”, Carnegie Endowment for International Peace, Washington D.C., Vol. 6, No. 8, pp. 42-60.
    16. Word Bank (2014), Available at: http://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/RUS/StartYear/2010/EndYear/2014/TradeFlow/Export/Indicator/XPRT-TRD-VL/Partner/MEA/Product/all-groups, (Accessed on: 23/6/2016).
    17. “Worldwide Look at Reserves and Production” (2014), Oil and Gas Journal, pp. 25-37,Available at: http://www.ogj.com/articles/print/volume-112/issue-1/drilling-production/worldwide-look-at-reserves-and-production.html, (Accessed on: 1/12/2014).
    18. Zikibayeva, Algerim (2011), “What Does the Arab Spring Mean for Russia, Central Asia, and the Caucasus?”, CSIS (Center for Strategic and International Studies), Russia and Eurasia Program, pp. 1-15, Available at: https://www.csis.org/analysis/what-does-arab-spring-mean-russia-central-asia-and-caucasus, (Accessed on: 14/5/2013).

     

    ج) روسی

    1. “Опрос: Россияне Изменили Свою Позицию по Сирии” (2015), Available at: https://www.gazeta.ru/social/news/2015/10/08/n_7748405.shtml, (Accessed on: 15/11/2016).

مطالعات اوراسیای مرکزی
دوره 10، شماره 2
پاییز و زمستان
مهر 1396
صفحه 341-358

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار