گسترش و اتصال زیرساخت‌های حمل‌ونقل و انرژی اتحادیۀ اروپا به حوزۀ خزر و دریای سیاه: ابعاد، فرصت‌ها و تهدیدها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه تهران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه تهران

چکیده

راهروهای بین‌دولتی یکی از عرصه‌های رقابت بین قدرت‌های بزرگ هستند. از دیدگاهی واقع­گرایانه می‌توان این راهروها را  شاهراه انتقال ثروت و قدرت دانست که افزون بر برتری‌های اقتصادی، به کشورهای واقع در مسیر، قدرت چانه­زنی بیشتری می‌دهد. از این‌رو هر یک از قدرت‌های بزرگ راهروی مورد حمایت خود را در مناطق مختلف به­ویژه برای اتصال آسیا و اروپا طراحی و ارائه کرده‌اند که برنامه‌ تراسیکا و راهروی گاز جنوبی اتحادیة‌ اروپا، جادۀ ابریشم جدید آمریکایی و خطوط لولة‌ مورد حمایت این کشور و راهروی بین‌المللی شمال- جنوب روسیه در این زمینه قابل اشاره هستند. با توجه به تأثیر مستقیم این برنامه‌ها بر منافع ملی ایران و اهمیت شناخت دقیق این طرح‌ها، در این نوشتار اصول، هدف‌ها، اولویت­ها، برنامه‌ها و اقدام‌های انجام‌شده یا برنامه‌ریزی‌شده در زمینة‌ تلاش اتحادیۀ اروپا برای اتصال زیرساختی اروپا به حوزة‌ دریای سیاه، دریای خزر و فراتر از آن تشریح شده و راهکارهایی هم برای پیشبرد منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در این حوزه­ها ارائه شده است. پرسش اصلی که در این پژوهش به آن پاسخ داده خواهد شد این است که پیامدهای برنامه­های اتحادیۀ اروپا در حوزة اتصال زیرساخت‌های حمل‌ونقل و انرژی خود به حوزة‌ دریای سیاه و دریای خزر بر منافع ملی جمهوری اسلامی ایران چیست؟ فرضیة پژوهش این است که منافع و تهدیدهایی به‌شکل هم‌زمان برای جمهوری اسلامی ایران پدید آمده است. یافتة پژوهش این است که سیاست خارجی توسعه‌محور، مؤلفة تعیین‌کننده در این حوزه است. روش پژوهش نیز توصیفی- تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Expansion and Connection of EU’s Transport and Energy Infrastructures to the Caspian Area and Black Sea: Dimension, Opportunities and Threats

نویسندگان [English]

  • Bahareh Sazmand 1
  • Peimaan Kaviany Far 2
1 Associate Professor of Regional Studies, University of Tehran
2 M.A. in Regional Studies, University of Tehran
چکیده [English]

International Transport Corridors and Interstate Pipelines are important sources of conflict and competition between major powers. From a Realistic point of view, they are not only economic initiatives but can also be used as a political leverage for countries en route. So each major power has proposed its own preferred corridor. EU’s TRACECA Initiative and Southern Gas Corridor, United States New Silk Road and its support for pipelines and Russia's support for International North-South Corridor are obviously in line with this Realistic Approach. The Islamic Republic of Iran, due to its geopolitical situation, potentially faces different choices, so it is important to exactly survey this initiatives and obstacles. After offering a very exact and comprehensive description of the European support of Interstate Initiatives in Caspian Sea and Black sea, In this article, principles, objectives, preferences, programs and measures planned in the European Union for infrastructure connecting Europe to the Black Sea, the Caspian Sea have been presented and Strategies for advancement of national interests of the Islamic Republic of Iran are elaborated on.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Established Program
  • Europe Union
  • TRACECA
  • The Black Sea
  • The Caspian Area
  • The Southern Gas Corridor

مراجع

الف) فارسی
1. بروجردی، علاءالدین؛ سلمان انصاری­زاده و مهرداد کرمی (1390)، «ژئواکونومی دریای خزر و تأثیر آن بر امنیت انرژی در اتحادیۀ اروپا»، راهبرد، دورۀ 1، شمارۀ 60، صص 28-5.
2. تاجیک، محمدرضا (1381)، مقدمه­ای بر استراتژی امنیت ملی ایران، تهران: فرهنگ گفتمان.
تارنمای رسمی وزارت نفت (1394)، «سرمایه­گذاری 50 میلیارد دلاری برای توسعۀ میدان‌های مشترک گازی و نفتی»، https://goo.gl/i3nNNK، (تاریخ دسترسی: 29/9/1394).
4. رحیم­پور، علی (1381)، «تحولات ژئواستراتژیک در سدۀ بیست و یکم و جایگاه منطقه­ای ایران»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شمارۀ 184-183، صص 58-56.
5. قاسمیان، سلیمان (1390)، «بررسی نقش انرژی در شکل­گیری قلمروهای ژئواستراتژیک جهان»، اکتشاف و تولید، دورۀ 1، شمارۀ 87، صص 31-27.
6. واعظی، محمود (1389)، سیاست و امنیت در قفقاز، تهران: پژوهشکدۀ تحقیقات راهبردی.
 
ب) انگلیسی
Abazov, R. (2007), Culture and Customs of the Central Asian Republics, United States of America: Greenwood Press.
BP Statistical Review (2014), Available at: https://goo.gl/QQi2B1, (Accessed on: 19/7/2015).
Clingendael International Energy Programme (CIEP) (2013), Available at: https://goo.gl/cl1hkV, (Accessed on: 10/7/2015).
Dekanozishvili, M. (2004), “The EU in the South Caucasus by What Means, to What Ends”, The Georgian Foundation for Strategic and International Studies, Available at: https://goo.gl/zrIz3D, (Accessed on: 5/4/2017).
Geopolitical Analysis and Monitoring (2014), “EU’s Contradictions”,Available on: http://geopoliticsrst.blogspot.nl/2014/12/turkey-germany-russia-and-eus.html, (Accessed on: 18/12/2015).
Gorshkov, T. and G. Bagaturia (2001), “TRACECA–Restoration of Silk Route”, Japan Railway and Transport Review, Available at: jrtr.net/jrtr28/pdf/f50_gor.pdf, (Accessed on: 5/3/2017).
Islam, D., T. Zunder, R. Jackson and N. Nesterova (2013), “The Potential of Alternative Rail Freight Transport Corridors between Central Europe and China”, Transport Problems, Vol. 8, No. 4, pp. 45-57.
Lussac, S. J. (2010), “Ensuring European Energy Security in Russian ‘Near Abroad’ the case of the South Caucasus”, European Security, Vol. 19, No. 4, pp. 607-619.
Mitrova, T. (2012), “Russia’s Energy Policy in Central Asia and The Caspian Sea Region”, Security Index, Vol. 14, No. 1, pp. 67-76.
Natural Gas Europe (a) (2015), “The Southern Gas Corridor and the EU Gas Security of Supply: What’s Next?”, Available at: http://www.naturalgaseurope.com/southern-gas-corridor-and-eu-gas-security-of-supply-22688, (Accessed on: 5/4/2017).
Natural Gas Europe (b) (2015), “Removal of Sanctions from Iran: What Does it Promise for the Southern Gas Corridor?”, Available at: http://www.naturalgaseurope.com/removal-of-iran-sanctions-and-southern-gas-corridor-23389, (Accessed on: 9/7/2015).
OSCE (2010), “White Stream™, A Priority Project of the EU and Integral Component of the Southern Gas Corridor”, Available at: http://www.osce.org/ashgabat/67922?download=true, (Accessed on: 7/7/2015).
Quaker Council for European Affairs (QCEA) (2009), “The Nabucco Gas Pipeline: A Chance for the EU to Push for Change in Turkmenistan”, Available at: https://goo.gl/RMxQqx, (Accessed on: 5/3/2017).
Rail Turkey (2014), “10 Things to Know about Baku-Tbilisi-Kars Railway Project”, Available at: http://railturkey.org/2014/10/20/baku-tblisi-kars-railway/, (Accessed on: 6/7/2015).
Sartori, N. (2012), “The European Commission’s Policy towards the Southern Gas Corridor between National Interests and Economic Fundamentals”, Institute Affair International, Available at: pubblicazioni.iai.it/pdf/DocIAI/iaiwp1201.pdf, (Accessed on: 5/4/2017).
The European Commission (2015),Available at: https://goo.gl/dBZbhC, (Accessed on: 5/5/2015).
The Jamestown Foundation (2009), “White Stream can De-monopolize the Turkish Transit of Gas to Europe”, Available at: https://goo.gl/B5qg37, (Accessed on: 7/7/2015).
Trend (2008), “White Stream Gas Pipeline Double Profitable for Azerbaijan – Ukraine’s President”, Available at: http://en.trend.az/business/economy/1211915.html, (Accessed on: 7/7/2015).
Yildirir Keser, H. (2014), “Importance of Transport Corridors in Regional Development - The Case of TRACECA”, Sosyoekonomi, Vol. 23, No. 24, pp. 163-182.
Ziyadov, T. (2006), “The Kars-Akhalkalaki Railroad: a Missing Link between Europe and Asia”, The Central Asia-Caucasus Analyst,19 April,Available at: https://goo.gl/eYXVfQ, (Accessed on: 6/7/2015).
Ziyadov, T. (2011), Azerbaijan as a Regional Hub in Central Eurasia, Washington D.C.: Johns Hopkins University and Baku: Azerbaijan Diplomatic Academy.
 
مطالعات اوراسیای مرکزی
دوره 10، شماره 1
بهار و تابستان 1396
صفحه 85-100

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار