بررسی عوامل منازعه و همکاری در منطقۀ ژئوپلیتیکی خزر (پتانسیل‌های همگرایی و واگرایی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

2 کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

تغییر جغرافیای سیاسی منطقه خزر به‌سبب استقلال کشورهای اتحاد شوروی در سال 1991، تغییراتی را در وضعیت ژئوپلیتیکی آن ایجاد کرده است. سیاست­های ایران و روسیه با هدف حفظ و گسترش جایگاه برترشان در منطقه و عملکرد کشورهای آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان در راستای پیشرفت در عرصه­های اقتصادی و گسترش توان سیاسی، با هدف کاهش وابستگی­ها، فضای رقابتی و تقابلی را در خزر به‌وجود آورده است. نگاهی به روند گفت‌وگوها و روابط کشورهای ساحلی خزر این مطلب را تأیید می‌کند که این روابط، تاکنون نتوانسته است سطح مطلوبی از همگرایی را در منطقه به‌وجودآورد. سؤال‌های این نوشتار این است که عوامل موجد منازعه و همکاری در منطقۀ خزر کدام‌اند؟ و فضای حاکم بر روابط در منطقه خزر به چه سمتی در حرکت است؟ این نوشتار با استفاده از روش کتابخانه­ای و میدانی و رویکرد توصیفی – تحلیلی، به‌دنبال دستیابی به پاسخ این سؤال‌ها است. نتایج، نمایانگر تأثیر دو گروه از عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی در شکل­گیری منازعه و همکاری در منطقه خزر است که از میان تمامی آنها برتری با عوامل موجد منازعه است. عواملی که روابط کشورهای ساحلی خزر را هرچه بیشتر به‌سوی واگرایی سوق می­دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geopolitical Factors of Conflict and Cooperation in the Caspian (Potentials of Convergence and Divergence)

نویسندگان [English]

  • Zahra Ahmadipour 1
  • Zahra Hosseini Sadat Mahaleh 2
  • Mohammadreza Mirzaei 2
1 Associate Professor, Geopolitics, University of Tarbiat Modarres
2 Master Student of Geopolitics, University of Tarbiat Modarres
چکیده [English]

Political geographic changes of the Caspian region due to the independence of the states of the Soviet Union in 1991, has created changes in the geopolitical situation. Iran and Russia's policies in order to maintain and extend their dominance on the region, and the performance of Azerbaijan, Turkmenistan and Kazakhstan in the field of economic progress, to achieve greater independence and reduce reliance, has created a competitive atmosphere in the Caspian Sea. Negotiations and relations with the Caspian countries have so far failed to provide a desirable level of convergence in the region. The main research question is: What are the factors causing conflict and cooperation in the Caspian region? And the atmosphere of the Caspian ties in what direction it is moving? In this paper, we use library and a questionnaire and descriptive- analytical approach, seeking to answer the questions. The results indicate the influence of geographical and geopolitical factors in the prevention of conflict and cooperation in the Caspian region. Among all the factors, those created the conflicts are more dominant and Lead to more and more divergence among the Caspian countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Caspian region
  • Competition
  • convergence
  • Divergence
  • Geopolitics