بررسی کارکردهای توانمندسازی جنسیتی در توسعة مشارکت سیاسی زنان مورد: کشورهای حوزة آسیای مرکزی و قفقاز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران

3 کارشناس ارشد جغرافیا- برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

بستر و شرایطی که جایگاه نسبی زنان با توجه به آن‌ها سنجیده می­شود، در بی­ثباتی مداوم است و در تأثیر پیشرفت­های تکنولوژیکی، روابط موجود میان دولت و بازار، آموزش و پرورش و متغیری بی‌اندازه بی‌ثبات به‌نام «نگرش» قرار می‌گیرد. در این نوشتار که به‌صورت توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه­ای ترکیبی و بررسی­های اکتشافی گزاره­های کمی و کیفی گزارش توسعة انسانی سازمان ملل متحد، در چارچوب نظریه‌های توسعه صورت گرفته است، نویسندگان درپی مشخص‌کردن جایگاه کارکرد شاخص­های توانمندسازی جنسیتی در ارتقای سطح مشارکت سیاسی زنان در کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز بوده­اند و به مطالعة براوردی و موردی جایگاه زنان این کشورها در دو بعد مشارکت سیاسی و مشارکت اقتصادی پرداخته­اند.  در ادامه با تحلیل کیفی و تحلیل محتوایی ژرف نتایج به‌دست آمده و بررسی شواهد منطقی، موقعیت کنونی زنان این منطقه را در دو حوزة مشارکت سیاسی و اقتصادی مشخص کرده­اند. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که ضعف ساختارهای زیربنایی، حاکمیت نظام­های سیاسی تمامیت­خواه، تأثیرهای عمیق نظام کمونیستی گذشته، ساختارهای فرهنگی ـ آموزشی ضعیف و سلطة نظام مردسالار و همچنین نگرش منفی زنان به ماهیت مسائل سیاسی از مهم‌ترین عوامل مشارکت سیاسی اندک زنان در کشورهای مورد مطالعه‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Gender Empowerment functions in Development of Women’s Political Participation Case: countries of the Central Asia and the Caucasus

نویسندگان [English]

  • Zahra Pishgahifard 1
  • Mohammad Zohdi Goharpour 2
  • Arezoo Abedinirad 3
1 Assiciate Professor of Political Geography, University of Tehran
2 PhD student of Political Geography, University of Tehran
3 M.A in Geography and Rural Planning, Young Researchers and Elite Club, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

promote gender empowerment indicators of women's political participation in Central Asia and the Caucasus have been estimated and the status of women's political participation and economic participation have two dimensions . Continuing with the analysis of qualitative content analysis results are profound and logical evidence , the current status of women in the region have identified two areas of political and economic participation . The results show that poor infrastructure , rule of totalitarian political systems , the deep impact of the former communist regime , poor educational and cultural structures of domination and patriarchy and women's negative attitude to the political nature of most of the few women's political participation countries in the study are noted

کلیدواژه‌ها [English]

  • Central Asia and the Caucasus
  • Gender Empowerment Measure Human Development
  • Human Development
  • Human Development Index
  • political participation
الف) فارسی                                                                                                        
1.‌ ازکیا، مصطفی، (1388)، جامعه‌شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی در ایران، چاپ نهم، تهران: نشر اطلاعات.
2.‌ ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری، (1390)، جامعه‌شناسی توسعه، چاپ نهم، تهران: انتشارات کیهان .
3.‌ اکبری، کمال، (1384)، رابطة مشروعیت و مشارکت سیاسی، تهران: انتشارات دفتر نشر معارف.
4.‌ امیراحمدیان، بهرام، (1387)، «حمل و نقل و ترانزیت در آسیای مرکزی»، مطالعات اوراسیای مرکزی، سال اول، شماره 2، تابستان و پاییز، صص. 29-49.
5.‌ برجیان، حبیب، (1377)، «ترکیب قومی قفقاز»، ایران شناخت، شماره 10.
6.‌ پاپلی یزدی، محمد حسین و محمدامیر ابراهیمی، (1390)، نظریه‌های توسعة روستایی، چاپ ششم، تهران: نشر سمت.
7.‌ پیت، ریچارد و الین هارت ویک، (1389)، نظریه­های توسعه، ترجمه: مصطفی ازکیا و رضا صفری شالی و اسماعیل رحمانپور، چاپ دوم، تهران: انتشارات لویه.
8.‌ پیشگاهی­فرد، زهرا و محمد زهدی­گهرپور، (1389)، «بررسی نقش و جایگاه زنان خاورمیانه در مشارکت سیاسی»، فصلنامة جامعه­شناسی زنان، دانشگاه آزاد اسلامی واحدمرودشت، سال اول، شماره اول. صص.25-44.
9.‌ تقوایی، علی­اکبر و هادی محمودی­نژاد، (1385)، «توسعة پایدار شهری و رفاه اجتماعی شهروندی»، فصلنامة جستارهای شهرسازی، شماره 16و15، بهار و تابستان 1385، صص.36-47.
10.‌ تودارو، مایکل، (1368)، توسعة اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، جلد اول، تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
11.‌ جانستون، آر.جی و دیگران، (1383)، جغرافیاهای تحول جهانی، ترجمه نسرین­نوریان، انتشارات دوره عالی جنگ و دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران.
12.‌ جلالی، هوشنگ، (1378)، «نقش آمریکا در آسیای مرکزی و قفقاز و اثر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامة مطالعات دفاعی استراتژیک، شماره اول، تابستان 1378، صص.21-26.
13.‌ حافظ‌نیا، محمدرضا و  مراد کاویانی­راد، (1383)، افق‌های جدید در جغرافیای سیاسی، تهران: نشر سمت.
14.‌ خانی، فضیله، (1385)، جنسیت و توسعه، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
15. رضایی‌اسکندری، داود، (1389)، «توسعة اجتماعی کشورهای آسیای مرکزی، یک مقایسه آماری»، مطالعات اوراسیای مرکزی، ، سال سوم شماره 6، بهار و تابستان، صص.19-40.
16.‌ رضوانی، محمدرضا و ولی‌الله نظری و محمدامین خراسانی، (1389)، فرهنگ مفاهیم و اصطلاحات برنامه‌ریزی و توسعة روستایی، چاپ اول، تهران: انتشارات جهاددانشگاهی واحد تهران.
17.‌ روح­افزا، فائزه و عطیة اکرامی، (1388)، «ضرورت توجه به اهمیت نقش زنان در راستای اهداف توسعه پایدار»، فصلنامة فرهنگ، تابستان 1388، شماره 70، صص.169-194.
18.‌ زاهدی، شمس­السادات، (1386)، زن و توسعه،  تهران: انتشارات دفتر پژوهش­های فرهنگی.
19.‌ زهدی­گهرپور، محمد، (1388)، تحلیل­فضایی پدیدة دموکراسی درخاورمیانه، پایان­نامه­کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
20.‌ سازمان برنامه و بودجه با همکاری سازمان ملل متحد، (1378)، اولین گزارش ملی توسعه انسانی جمهوری اسلامی ایران، سازمان برنامه و بودجه، تهران: مرکز مدارک اقتصادی - اجتماعی و انتشارات .
21.‌ سن، آمارتیا، (1383)، توسعه یعنی آزادی، ترجمه سید محمد سعید نوری نائینی، چاپ اول، تهران: نشر نی.
22.‌ سوری، امیرمحمد، (1390)، «کشورهای آسیای مرکزی و سازمان همکاری شانگهای»، پژوهش­نامه سیاست خارجی، مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره 30 مرداد 1390.
23.‌ شوماخر، ای. اف، (1372)، کوچک زیباست (اقتصاد با ابعاد انسانی)، ترجمه علی رامین، چاپ سوم، تهران: انتشارات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران .
24.‌ طاهری، سیدمهدی و سید سعید هاشمی­نسب، (1388)، «تصوف در آسیای مرکزی، قفقاز و روسیه»، فصلنامة پژوهش­های منطقه­ای، شماره 2، تابستان و پاییز، صص.15-67.
25.‌ عطایی، فرهاد و اعظم شیبانی، (1390)، «زمینه­های همکاری و رقابت ایران و روسیه در آسیای مرکزی در چارچوب ژئوپلیتیک»، مطالعات اوراسیای مرکزی، سال چهارم، شماره 8، بهار و تابستان، صص.131-151.
26.‌ غفاری، غلامرضا و محسن نیازی، (1386)، جامعه‌شناسی مشارکت، تهران: نشر نزدیک.
27.‌ فریدمن، جرج، (1391)، صد سال آینده، ترجمه محمد زهدی گهرپور و مریم دهقان آزاد، تهران: انتشارات زیتون سبز.
28.‌ فنی، زهره، (1388)، درآمدی بر توسعه، جهانی شدن و پایداری (جغرافیای توسعه)، چاپ اول، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
29.‌ قوام، عبدالعلی، (1389)، «تئوری‌سازی در باب توسعة سیاسی»، مجموعه مقالات پیرامون جهان سوم؛ به کوشش حاتم قادری، تهران: نشر سفیر.
30.‌ کار، مهرانگیز، (1380)، مشارکت سیاسی زنان(موانع و امکانات)، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
31.‌ کولایی، الهه و محمدحسین حافظیان، (1385)، نقش زنان در توسعه کشورهای اسلامی ـ با تأکید بر خاورمیانه و جنوب شرق آسیا، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
32.‌ گریفین، کیث و تری مک کنلی، (1377)، توسعة انسانی؛ دیدگاه و راهبرد، ترجمه غلامرضا خواجه‌پور، چاپ اول، تهران: انتشارات وداد.
33.‌ میسرا، آر. پی، (1365)، «مشارکت مردمی»، مجلة جهاد، شماره 89، سال ششم، صص.2-5.
34.‌ واعظی، محمود، (1385)، ژئوپلیتیک بحران در آسیای مرکزی و قفقاز، تهران:وزارت امور خارجه.
35.‌ هاشمی، سیدضیا و دیگران، (1389)، « بررسی عوامل اجتماعی و روانی مؤثر بر مشارکت سیاسی مردم شهر تهران »، پژوهشنامه علوم انسانی، سال پنجم، شماره اول، زمستان 1389، صص.199-226.
36.‌ هاشمی، غلامرضا، (1384)، امنیت در قفقاز جنوبی، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه.
37.‌ هنشال مامسن، ژانت، (1385)، «جنسیت: یکی از مباحث توسعه» ترجمة دکتر زهرة فنی، ماهنامة اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 234 – 233، صص.204-217.
38.‌ هودر، رابرت، (1385)، جغرافیای توسعه در جهان و ایران، ترجمه فضیله خانی و ناصر جوادی، تهران: نشر قومس.
 
 
 
ب) انگلیسی
1.‌ Boutros Boutros _ Ghali, (1996), An Agenda for Democratization :United Nations.
2.‌ Dictionary of Human Geography, (1988), Longman Press.
3.‌ Finsterbusch, Kurt, (1981), the Sociology of Nation-States: Diminution, Indicators and Theory, Ch. 15.
4.‌ Human Development Report (HDR), (2009), Overcoming Barriers: Human Mobility and Development, Published for the United Nations Development Program (UNDP).
5.‌ Human Development Report (HDR), (2013), The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World, Published for the United Nations Development Programme (UNDP).
6.‌ Jagger, A.M. (1983), Feminist Politics and Human Nature. Rowman & Allan Helld Publication.
7.‌ Sargent, L.T. (1999), Contemporary Political Ideologies, U.S. Philadelphia, Fort Worth.
8.‌ Srivastava, sushma, (2007), Encyclopaedia of Women and Development, Vol.3, No.2, Commonwealth Publishers.
9.‌ Valeri, B. (1999), Feminist Debates, London: MacMillan.