نقش مواریث مشترک فرهنگی در همگرایی ایران و جمهوری آذربایجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز دانشگاه تهران

چکیده

از میان جمهوری‌های برآمده از فروپاشی اتحاد شوروی، جمهوری آذربایجان با توجه به هم‌جواری جغرافیایی، هم‌میراثی تاریخی- فرهنگی و همسانی مذهبی فرصتی ممتاز برای پیشبرد هدف‌های جمهوری اسلامی ایران و گسترش حوزۀ نفوذ آن در منطقۀ آسیای مرکزی و قفقاز است؛ اما آنچه در عرصۀ عمل روی داد، شکل‌گیری تدریجی رابطه‌ای نه چندان دوستانه میان دو کشور بود که در بسیاری زمان‌ها با غیریت‌سازی و امنیتی‌سازی متقابل همراه بوده است. در کنار عوامل گوناگون، سازه‌های فرهنگی به‌ویژه مواریث مشترک فرهنگی نیز به سهم خود در تکوین این رابطه میان دو کشور نقش پررنگی بازی کرده‌اند. این نوشتار تلاشی است برای بررسی این پرسش که «آیا مواریث مشترک فرهنگی به‌جای واگرایی فرهنگی، می‌تواند میان ایران و جمهوری آذربایجان فهم متقابل را بهبود ببخشد و به همگرایی هرچه بیشتر دولت، ملت و منافع این دو کشور کمک کند؟» در پاسخ با کاربست نظریۀ «سازه‌انگاری فرهنگی» نشان داده خواهد شد که تمرکز بر نقش مواریث مشترک فرهنگی در ساخت اجتماعی واقعیت، می‌تواند به شکل‌گیری هویت جمعی مبتنی بر فرهنگ در رابطۀ دو کشور و به همگرایی عملکرد آن‌ها به‌عنوان یک «ما» کمک کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Common Cultural Heritages in the Convergence between Iran and Republic of Azerbaijan

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Majidi 1
  • Hossein Soranari 2
1 Associate Professor of Regional Studies, University of Tehran, Iran
2 PhD Student in the Studies of the Caucasus and Central Asia, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Of all the states that emerged from the collapse of the Soviet Union, Azerbaijan because of its characteristics such as geographical proximity, common cultural-historical heritages and same religious identity is a unique opportunity for Islamic Republic of Iran to advance its goals and expand its sphere of influence in Central Asia and Caucasus. But what happened on the ground, evolution has not initiated so friendly relationship between the two countries and in many cases it has been associated with the interaction of otherness and security. In addition to various factors, cultural structures, particularly the common cultural heritage, for its part in the development of the relationship between the two countries have played a strong role. This article is an attempt to examine the question, "can the common cultural heritage rather than cultural divergence and controversy, a be a mutual understanding between Iran and Azerbaijan to improve the convergence state? “In response to the application of the theory of "cultural constructivism" we indicated that a focus on the common cultural heritage role in the social construction of reality can form a collective identity based on the culture of the two countries and to integrate their function as a contribution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Azerbaijan
  • common cultural heritage
  • convergence
  • cultural constructivism
  • Iran
  • UNESCO

مراجع

الف) فارسی
1. احمدی، حمید (1389)، روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و همسایگان، مطالعۀ موردی: کشور ترکیه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
2. افضلی، رسول و سید محمد سیدی اصل (1393)، «تبیین روابط ایران و جمهوری آذربایجان با رویکرد سازه‌انگاری»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دورۀ 7، شمارۀ 2، صص. 264-237.
3. امیراحمدیان، بهرام (1384)، روابط ایران و جمهوری آذربایجان: نگاه آذری‌ها به ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.
4. پاک­آیین، محسن (1393)، «حیدر علی­اف و دیدگاه دوستی دائمی با ایران»، www.aztpo.com/Azerbaijan/Desc.asp?id=26858id2=101000&id=1، (تاریخ دسترسی، 23/8/1393).
5. پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران (1393) (الف)، سخنان رئیس جمهوری در کنفرانس مشترک خبری در باکو، www.president.ir/fa/82413، (تاریخ دسترسی: 23/8/1393).
6. پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران (1393) (ب)، متن سخنان رئیس جمهوری در جمع بازرگانان ایران و جمهوری آذربایجان، www.president.ir/fa/82439، (تاریخ دسترسی: 23/8/1393).
7. تربیت، محمد علی (1314)، دانشمندان آذربایجان، تبریز: بنیاد کتابخانه فردوسی تبریز.
8. جوادی ارجمند، محمد جعفر و احسان فلاحی (1394)، «بررسی تطبیقی سیاست خارجی ایران و ترکیه در قفقاز جنوبی (با تأکید بر ارمنستان و جمهوری آذربایجان)»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 8، شماره 2، صص. 228-211.
9. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (1392)، «پرونده چوگان با اصلاحات مورد نظر ایران به تصویب رسید»، www.irna.ir/fa/News/80934282/، (تاریخ دسترسی: 5/9/1393).
10. خبرگزاری میراث فرهنگی (1392)، «در نامه به دبیرکل یونسکو 69 انجمن مردم نهاد به ثبت چوگان به نام آذربایجان اعتراض کردند»، http://www.chn.ir/NSite/FullStory/New /?Id= 107793 Serv =3 &SGr=22، (تاریخ دسترسی: 5/9/1393).
11. رضا قلی­زاده، بهنام (1390)، «عاشیقی تبلور فولکلور آذربایجان»، فرهنگ مردم ایران، شماره 27، صص. 132-113.
12. رفیعی فنود، آنا (1393)، «تجارب میراث مشترک جهانی؛ راهگشای ثبت جنگل­های هیرکانی»، www.zistboom.com/fa/news/25096/، (تاریخ دسترسی: 22/9/1393).
13. سرداری­نیا، صمد (1370)، مشاهیر آذربایجان، تبریز: انتشارات ذوقی.
14. سلماسی­زاده، محمد و فرشاد جعفری (1391)، «نگاهی به دیدگاه‌های حاج زین العابدین شیروانی در حوزه تاریخ و جغرافیا»، آران، سال 11، شماره 30 و 31، صص. 106-95.
15. عباس­خانی، روح ا... (1382)، سیر تطور هنر در آذربایجان (نقاشی، خوشنویسی، نمایش و موسیقی)، تهران: سروش.
16. عقلمند، پرویز (1385)، مشاهیر علمی و فرهنگی آذربایجان غربی، تهران: قصیده سرا.
17. علامی، احد (1390)، هشترود و دانشوران،  جلد 3، تبریز: ستوده.
1.18.کمیسیون ملی یونسکو- ایران (1391)، «کنوانسیون میراث معنوی»، http://www.irunesco.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1102 :1391-02-24-06-46-07&catid=51:1306-26&Itemid=174، (تاریخ دسترسی: 22/9/1393).
19. کمیسیون ملی یونسکو- ایران (1393)، «بزرگداشت شخصیت‌ها و رویدادهای فرهنگی، هنری و علمی»، http://www.irunesco.org/index.php?option=com_content&view=category&layout =blog&id=59&Itemid=120، (تاریخ دسترسی: 20/9/1393).
20. گل­محمدی، احمد ( 1386)، «گفتمان­های هویت­ساز در عصر جهانی‌شدن»، در : اکبر عباس‌زاده و مهدی عباسی، مجموعه مقالات هویت ملی و جهانی شدن، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
21. مشیرزاده، حمیرا (1390)، «تحولات جدید نظری در روابط بین­ا­لملل: زمینه مناسب برای نظریه­پردازی بومی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 6، شماره 2، صص. 204-165.
22. مشیرزاده، حمیرا (1391)، «نظریه سازه­انگاری متعارف و پژوهش در روابط بین­الملل و استلزامات پژوهشی»، پژوهش سیاست نظری، دوره جدید، شماره 12، صص. 20-1.
23. نعلبندی، مهدی (1388)، «جایگاه ایران در سازمان رسانه، فرهنگ و هنر رسمی جمهوری آذربایجان»، مطالعات ملی، شماره 39، صص. 80-57.
ب) انگلیسی
“Atlas of Traditional Music of Azerbaijan” (2014), Available at: http://atlas.musigi-dunya.az/en/instr-history.html, (Accessed on: 21/10/2014).
Baghirova, Sanubar (2007), “Azerbaijan Mugham between Tradition and Innovation”, Conference on Music in the World of Islam, Assilah, 8-13 August, Available at: file:///c:/users/a/Downloads/baghirova-2007.pdf, (Accessed on: 21/10/2014).
Edmondson, Ray (2002), “Memory of the World (General Guidelines to Safegaurd Documentary Heritage)”, Prepared for UNESCO, Available at: http://unesdoc.unesco.org /images/0012/001256/ 125637e.pdf, (Accessed on: 8/12/2014).
Emin, Rafael (2010), “Chovgan-Polo’s Eastern, Ancestor”, Available at: www.visions.az/sport.30/, (Accessed on: 21/10/2014).
Gaines, Atwood D. (1991), “Cultural Constructivism: Sickness Histories and the Understanding of Ethnomedicines beyond Critical Medical Anthropologies”, in: Pleiderer. B and G.Bibeau (eds), Anthropologies of Medicine, Wiesbaden: Vieweg, pp. 221-258.
Hopf, Ted (1998), “The Promise of Constructivism in International Relations Theory”, International Security, Vol. 23, No. 1, pp.171-200.
Majidi, Mohammad Reza (2011), The Role of Islam in the Rapprochment of Cultures, Tehran: Elmi-Farhangi.
Ned Lebow, Richard (2010), “The Past and Future of War”, International Relations, Vol. 24, No. 3, pp. 1-28.
Official Web-Site of President of Azerbaijan (2014), “Presidents of Azerbaijan and Iran Made Statements for the Press”, Available at: http://en.president.az/articles/11369, (Accessed on: 21/10/2014).
Panorama (2013), “Iran- Azerbaijani Relations in 2013: Decrease in Trade Border Clashes, “Cultural Wars””, Available at: http://www.panorama.am/en/politics/2013/12/28/a-israyelyan/, (Accessed on: 1/10/2014).
RioTinto (2014), “Why Cultural Heritage Matters”, Available at: http://www.riotinto.com/documents/ReportsPublications/Rio_Tinto_Cultural_Heritage_Guide.pdf, (Accessed on: 13/11/2014).
Salimi, Hossein (2007), “The Evolution of Conflictual Foundation of the Science of International Relations”, in: Fred Dalmyer and Abbas Manoocheri (eds), Civilizational Dialogue and Political Thought, Lexington Books, pp.72-88.
UNESCO (1945), “UNESCO Constitution”, Available at: http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15244&URL_DO=DO_TOPIC&URL SECTION=201.html, (Accessed on: 18/11/2014).
UNESCO (1966), “Declaration of Principles of International Cultural Cooperation”, Available at: http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL-ID=1347&URL-DO=DO-TOPIC&URL-SECTION=201.html., (Accessed on: 18/11/2014).
UNESCO (1972), “Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage 1972”, Available at: http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=13055&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.htm, (Accessed on: 17/11/2014).
UNESCO (2014) (a), “Celebration of Anniversaries in 2014”, Available at: www.unesco.org/new/en/unesco/events/prizes-an-celebrations/celebrations/anniversaries-celebrated-by-member-states/2014/, (Accessed on: 8/12/2014).
UNESCO (2014) (b), “Lists of Intangible Cultural Heritage and Register of Best Safeguarding Practices”, Available at: http://www.unesco.org/culture/ich/ index.php?pg = 00 559, (Accessed on: 22/11/2014).
UNESCO (2014) (c), “Memory of the World”, Available at: www.unesco.org/new/en/communication-and-information/fagship-project-activitiese/memory-of-the-world/register/full-list-of-registered-heritage/ registered-heritage-page1, (Accessed on: 6/11/2014).
مطالعات اوراسیای مرکزی
دوره 9، شماره 2
پاییز و زمستان 1395
صفحه 341-360

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار